مواد شوینده صنعتی را چقدر می شناسید؟

تعریف علم شیمی

از علوم پایه و بنیادین است که در بسیاری از رشته های دیگر مداخله مستقیم و حتی غیر مستقیم دارد .این علم به مطالعه و بررسی خواص ،ساختار ترکیب و دگرگونی مواد می پردازد.

فعالیت کردن در حوزه شیمی و مواد شیمیایی و همچنین تولید کردن مواد شیمیایی نیازمند توجه به مسائل مختلفی است.تعدادی از این مسائل در زیر آمده است:

• شناخت داشتن از عناصر شیمیایی
• شناخت ساختار اتمی-مولکولی مواد مختلف
• آشنایی داشتن با ترکیبات شیمیایی مختلف و ساختار مولکولی اونها
• دانستن مواد خالص و مخلوط و اینکه چگونه مواد شیمیایی مختلف با هم ترکیب می شوند و برهم کنش دارند
• شناختن پیوندهایی شیمیایی و اینکه چگونه می توان پیوندهای شیمیایی دلخواه خود را ایجاد کنیم
• دانستن واکنشهای شیمیایی بین مواد و شناخت و همچنین تجزیه و تحلیل محصول بدست آمده
• شناختن یون ها ،نمکها،بازها و اسیدها
• شناختن مواد شیمیایی مواد اولیه خوبی که در بازار وجود دارد

در نتیجه در هنگام ساختن مواد شیمیایی مختلف از جمله مواد شوینده به المانهای مختلفی توجه می شود

تاریخچه تولید و مصرف مواد شوینده

به پاک کننده ها  detergents  هم می گویند .این مواد قادرند ذره های چربی و چرک را از پارچه یا اجسام دیگر پاک کنند .اولین ماده که بعنوان ماده شوینده ساخته شد صابون بود.از زمان ساخت صابون 100 سال می گذرد.آخرین صابون هایی که کشف شده به 2000 سال پیش بر می گردد.از زمانی که صابون به شکل صنعتی تولید می شود 700 سال می گذرد و در حدود 200 سال است که ساخت صابون تغییر کرده و به شکل امروزی در آمده است.از همین زمان ها بود که تولید مواد شوینده به شکل متنوع و زیادی آغاز شد.در بعضی از کشورها در حدود 80 درصد از مواد پاک کننده مصرفشان از شوینده های سنتزی تولید می شوند.

صابون یک نمک فلز قلیایی یا آمنیوم اسید کربوکسیلیک راست زنجیر با 10 تا 18 اتم  است .مواد شوینده دارای ساختمان مشابهی هستند

از ویژگی های قابل توجه در صابون و مواد شوینده این است که عدم توازن پلاریته یا قطبیت در داخل مولکول های آنها باعث بروز ویژگی انحلال و ماهیت فاز غیر معمول در خلالهای قطبی و غیر قطبی می شود .این ویژگی باعث شده تا این مواد قابلیت خیس شوندگی ،انحلال،شویندگی و .. پیدا کنند

انواع مواد پاک کننده

• صابون

صابونها را از هیدرولیز قلیایی چربیها و روغنهای طبیعی مثل روغنهای نارگیل فزیتون ،نخل و تالو و یا پیه  میگیرند و به چنین واکنشی فرآیند صابونی شدن می گویند.با وجود اینکه همه نمکهای فلزی اسیدهای چرب ،صابون اند ولی فقط نمکهای قلیایی مثل سدیم و پتاسیم در آب حل می شوند و خاصیت پاک کنندگی دارند

 

• پاک کننده های سنتزی

این مواد امروزه خیلی مورد استفاده قرار میگیرند.مثل صابون از یک زنجیر هیدروکربن متصل شده به نمک یک اسید محلول در آب تشکیل شده است .از گروههای قطبی مشتق شده از اسید سولفوریک در اندازه عمومی برای جایگزین کردن کربوکسیلات استفاده می شود

• صابون مایع

از نظر مواد تشکیل دهنده جزء صابون محسوب نمی شود و جزء پاک کننده ها سنتزی می باشند .نکته جالب این است که صابون مایع علاوه بر ماده اولیه  اصلی خودشان ،دارای مواد دیگری همچون نرم کننده،ضد باکتری،چرب کننده،پاک کننده و کف کننده هستند

• شامپو ها

جزء پاک کننده های سنتزی هستند .ماده اصلی تشکیل دهنده آنها شامل :عامل پاک کننده ،عامل حالت دهنده مو ،عامل نگهدارنده،عامل صدفی کننده،عامل غلیظ کننده و عامل رنگ و بو می باشد

• پودرهای لباسشویی

این پودرها نسبت به پودرهای رختشویی چندین ماده اضافه تر دارند و همین باعث شده که قدرت پاک کنندگی بالاتری پیدا کنند .این عوامل شامل موارد زیر می شود:

• ماده اصلی و فعال که عامل پاک کنندگی و جدا شدن چرک از لباسهاست
• عامل قلیایی کننده که مانع خورده شدن بدنه لباسشویی می شود
• عامل سفید کننده
• عاملی که کنترل کننده کف و پاک کننده کمکی است
• عاملی برای کاهش سختی آب که خاصیت پاک کنندگی هم دارد
• عامل جلوگیری از رسوب مجدد چرک
• پتیکال براتیز که نقش درخشندگی پارچه را بر عهده دارد
• مواد میکروب کش و ضد عفونی کننده
• سفید کننده ها و رنگ بر ها

 

خیلی از لکه برها را به عنوان سفید کننده ،ضد عفونی کننده و پاک کننده استفاده می کنند

 

تعریف مواد شوینده

• موادی که به دلیل خاصیت پاک کنندگی بسیار بالایشان می توانند رسوبات و آلودگی های بر جای مانده بر روی سطوح مختلف را به راحتی پاک کنند.یک ماده شوینده بدون اینکه به سطح مورد شستشو آسیبی وارد کند آلودگی از روی آن را حذف می کند. انتخاب نوع ماده شوینده بستگی به محیط مورد استفاده این ماده دارد بطور مثال در مراکز درمانی از مواد شوینده بخصوصی استفاده می شود.به خاطر همین موضوع امروزه مواد شوینده متنوعی برای نیازهای مختلف مصرف کنندگان تولید می شود.

استفاده از مواد شوینده  می تواند چه فوایدی داشته باشد؟

مواد شوینده  به نسبت نوع و کاراییشان مزایای متعددی در مقایسه با سایر روشهای حذف آلودگی دارند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

• قدرت پاک کنندگی بسیار بالا ی انواع آلودگی های قدیمی و تثبیت شده مثل آلودگی چسبنده مانند چسب ،آلودگی های روغنی و الکترو استاتیک،آلودگی های آهکی ،ردی که از عبور خودرو بر جای مانده و …
• با استفاده از این مواد سرعت شستشو به طرز چشمگیری افزایش یافته و نیازی به شستن چند باره سطح آلوده شده نیست
• چون با استفاده از این مواد ،زمان شستشو و همچین تعداد دفعات لازم برای شستشو کاهش پیدا میکند نیروی انسانی کمتری نیاز می شود
• کیفیت سطوحی که آلوده شده اند با استفاده از این مواد حفظ می شود و رنگشان تغییر نمی کند
• به هنگام شستشوی فضای آلوده توسط مواد شوینده ،بوی نامطبوع آلودگی از بین میرود و رایحه خوشی در محیط می ماند
• این مواد به دلیل خاصیت آنتی باکتریالی که دارند سطح آلوده را ضد عفونی کرده و از انتقال بیماری در محیط جلوگیری می کنند
• با استفاده از این مواد استهلاک و خرابی های ناشی از انباشته شدن آلودگی های کاهش پیدا کرده و محیط مورد نظر سالم می ماند
• این مواد را می توان با دستگاههای مکانیزه شستشو مثل اسکرابر یا زمین شوی استفاده کرد
• چون زمان شستشو کاهش پیدا میکند  ، مزاحمت ها و محدودیت های معمولی که هنگام شستشو در محیط ایجاد میشود کاهش می یابد
• توانایی در حذف زنگ و پوسته

انواع شوینده صنعتی

• مواد شوینده قلیایی

اصلی ترین گروه مواد شوینده صنعتی هستند .شوینده های قلیایی را با نام علمی هیدروکسید سدیم می شناسیم.این دسته قادرند با روغن و چربی ترکیب شوند و تشکیل صابون دهند و پروتئین را حل کنند.سدیم هیدروکسید در تماس با پوست خاصیت خورندگی دارد بنابراین در هنگام استفاده از آن لازم است از دستکش استفاده شود.

این ترکیب در ابتدا توسط سازندگان صابون تولید شده است .شواهدی توسط شیمی دان و باستان شناس انگلیسی به نام “هنری ارنست استپالتون” ارائه شده که زکریای رازی این ترکیب را می شناخته .در گذشته با گذراندن پی در پی آب از درون مخلوطی از قلیا و آهک خام به این ترکیب دست پیدا می کردند و بعدها نیز صابون سازان اروپایی از همین روش برای ساخت صابون استفاده کردند.سدیم هیدروکسید از مهم ترین مواد شیمیایی صنعتی است که علاوه بر مواد شوینده در تولید ابریشم مصنوعی ،خمیر کاغذ و کاغذ ،الومینیوم ،رنگ ،مواد پتروشیمی و پارچه نیز استفاده می شود.

مواد شوینده قلیایی همانطور که از اسمشان مشخص است ph بالایی دارند(بین 5 تا 9) در نتیجه خورنده هستند

قلیایی بودن این مواد باعث می شود که قدرت بالایی در صابونی کردن چربی ها و خنثی کردن اسیدهای موجود در آلودگی ها داشته باشند .

 

مواردی که از شوینده های قلیایی استفاده می شود:

• آلودگی عمیق که تجمع پیدا کردن
• حذف وکس ها
• آلودگی هایی که خشک شد اند
• زمانی که گریس و روغن حرارت دید باشند
• در آشپزخانه های صنعتی و رستورانها

از مزایای استفاده از این شوینده ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جزء قوی ترین شوینده ها هستند
• مقرون به صرفه اند و می توانند با بسیاری از تجهیزات نظافتی استفاده شوند
• انواع با کیفیت تر آنها قابلیت کف کنندگی ملایمی دارند

 

• مواد شوینده اسیدی

در این دسته، از اسید بعنوان ماده اصلی پاک کنندگی استفاده می شود .اسید موجود در این مواد می تواند رسوبات مینرالی مثل کلسیم و منیزیم و همچنین رسوباتی که بخاطر سختی آب بر روی ماشین آلات و تجهیزات قرار می گیرند را به راحتی حل کند

از این شوینده های می شود در حذف آلودگی های قلیایی ،سیمان،رنگ ،گچ یا بتون استفاده کرد

 

• مواد شوینیده فعال سطحی یا چربی زداها

کمپلکس ها مولکولی عامل تشکیل دهنده این مواد هستند .زمانی که این مواد به آب اضاف می شوند.کشش سطحی آب کم می شود .و تماس بین آلودگی و عامل پاک کننده افزایش پیدا می کند

از مزایای این مواد چربی زدایی می باشد .می توانند. درون چربی ها نفوذ کنند و. با هیدرولیز کردن و تبدیل کردن چربی ها به ذرات کوچکتر باعث می شوند که راحت تر توسط آب از محیط حذف شوند

این دسته از شوینده های اثر ضد میکروبی دارند.. و می توانند بعنوان ماده ضد عفونی کننده. یا شویند ضد عفونی کنند بکار گرفته شوند

• مواد شوینده ضد عفونی کننده

در این مواد دو عامل شویندگی و ضد عفونی کنندگی همزمان وجود دارد .نتیجه هم سطوح آلود را پاک می کنند و هم ضد عفونی می کنند .در آلودگی های عمیق و محیط های حساس از این مواد استفاده می شود

• مواد شویند پایه حلال

این دسته از حلال های هیدروکربنی مثل آب ایجاد شد اند .از این مواد برای حذف آلودگی هایی مانند واکس های پایه حلال ،انواع خمیرها و مایعات واکس .و روغن و گریس از روی سطح استفاده می شوند

برای حذف آلودگی از روی سطوح مگنزیت،لینولئوم،چوب،کامپوزیت چوب ،بتون و سنگ بسیار مناسب هستند

در  زمان انتخاب مواد شوینده به نکات زیر دقت کنید:

• نوع آلودگی موجود
• جنس سطحی که آلودگی بر روی آن وجود دارد .انتخاب غلط ماده شویند. باعث آسیب دیدگی به سطح می شود..
• روش شستشو و نظافت .وقتی با دست اقدام به نظافت سطح آلوده می کنید نباید از مواد شوینده قوی اسیدی یا قلیایی استفاده کنید
• مشخصات فنی ماده شوینده
• Ph ماده شوینده ای که می خواهید. استفاده کنید
• نوع ترکیب ماده نظافتی

موارد استفاده از مواد شوینده صنعتی

• رد خودروها بر روی سطح زمین

در فضاهایی که رفت و آمد خودرو ها زیاد است مثل پارکینگها  ،رد خودروها بر روی زمین باعث زشت شدن فضا می شود .با استفاده از مواد شوینده صنعتی به راحتی میتوان .رد لاستیک ها را از روی زمین حذف رد

• رسوبات آهکی

کارخانه داران به کرار به این مشکل برخوردند که رسوبات زیادی روی سطح زمین و خط تولید ایجاد می شود .از بین بردن این رسوبات با مواد شوینده صنعتی به راحتی امکان پذیر است .استفاده از مواد شوینده ای که خاصیت خوردگی. بسیار پایینی دارند یا اصلا ندارند. در این نوع آلودگی ها که. در کارخانه ها ایجاد میشود توصیه می شود

• باقی مانده مصالح ساختمانی روی کف پوشها

سطح زمین در طبقات مختلف ساختمانهای نوسازی ک به تازگی ساخت آنها تمام شد دچار آلودگی های زیادی می شود .مواد شوینده صنعتی در حذف این آلودگی ها خیلی خوب عمل می کند.انتخاب نوع ماده شوینده بسیار اهمیت دارد تا باعث آسیب به کف پوش نشود

• برای براق کردن و نظافت روزانه سطوح مختلف

فضاهای عمومی که روزانه افراد زیادی از آن استفاده می کنند مثل لابی هتل ها ،راهروی مراکز خرید و ..   سریعا دچار آلودگی  می شوند و این آلودگی ها درخشندگی سطح را از بین می برند  به همین دلیل نیاز به نظافت روزانه و همچنین جلادهی و براق نمودن دارند .مواد شوینده صنعتی بهترین راه حل برای پاکیزه نگه داشتن این محیط ها هستند

عوامل مختلفی که در فرآیند شستشو باید بدان توجه کرد  را در زیر بررسی می کنیم:

• دمای آبی که استفاده می شودباید مناسب باشد
• مواد شوینده که مورد استفاده قرار می گیرد.باید درست انتخاب شد باشد
• فشاری که بر روی سطح آلود آورد می شود. متناسب باشد